مولتیپل اسکلروزیس
مولتیپل اسکلروزیس یا همان (MS)
شیوع MS در زنان دو برابر مردان است و شایع‌ترین دوره پیدایش بیماری بین ۲۰ تا ۳۵ سالگی است. احتمال ابتلا در بستگان درجه اول ۵ تا ۱۵ بار بیشتر از سایرین است. همچنین بروز MS در ایران رو به افزایش است و طبق آمار انجمن MS حدود ۷۰ هزار مبتلا به در ایران وجود دارد و بالاترین آمار در شهر اصفهان است. علت MS دقیق مشخص نیست و عواملی مثل استعداد ژنتیکی و فامیلی، نقص ایمنی، عفونت‌های ویرسی به ویژه ویروس EBV، فشار روحی و کمبود ویتامین D موثر هستند.
علائم MS
علایم به صورت سندروم‌های چشمی ، نخاعی ، حسی ، ساقه مغز ، مخچه ای و روانی است.
یکی از علایم شایع نوریت اپتیک است به صورت تاری دید تا نابینایی کامل همراه با درد در کره چشم و معمولاً یک طرفه است ازدیگر شکایت شایع بیماران MS احساس گزگز و مورمور در اندام‌ها است.
علامت دیگر التهاب نخاعی یا میلیت است که به صورت ضعف تا فلج کامل پاها خود را نشان می‌دهد.
علامت دیگر احساس سرگیجه و عدم تعادل و اختلال در کنترل ادرار و اختلال عملکرد جنسی است.
علائم بیماری MS با قرار گرفتن در هوای گرم و استحمام آب گرم و فعالیت شدید بدنی تشدید می‌شود.
انواع حملات MS
- نوع عود کننده و بهبود یابنده در ۸۵ درصد موارد
- پیشرونده اولیه در5-10 درصد موارد
- پیشرونده ثانویه
در چه مواردی سیر بیماری بهتر خواهد بود
- شروع بیش از ۴۰ سالگی
- جنس مونث
- آغاز بیماری با علائم چشمی و حسی
- نوع عود کننده
- بهبود یابنده و حملات کم در چند سال اول
در چه مواردی سیر بیماری MS بدتر خواهد بود
- شروع بعد از ۴۰ سالگی
- جنس مذکر
- علائم آغازین به صورت حرکتی و مخچه‌ای
- حملات مکرر در اوایل بیماری
- شروع بیمار با چند علائم همزمان مثل چشمی ،حسی و حرکتی
روش‌های تشخیص MS
MRI مغز با و بدون کنترل است
MRI ستون فقرات گردن و سینه‌ای با وبدون کنتر است
آزمون پتانسیل فراخوانده به ویژه برای عصب بینایی
آزمایش مایع مغزی – نخاعی
و مهمتر از همه رد سایر بیماری‌ها که علائم بالینی رادیولوژیک مشابه MS ایجاد می‌کنند .
تشخیص افتراقی MS
- اسکولیت مغزی
- بیماری‌های روماتیسمی
- کمبود ویتامین B12
- بیماری لایم و سفلیس
- ویروس HTIV1
- لنفوم مغزی
- سل مغزی
- انسفالوپاتی اتوایمیون
- لابیرنتیت حاد
درمان MS
درمان در دو مرحله انجام می‌شود. یک مورد فاز حاد و حین حمله و یک مورد درمان نگهدارنده برای جلوگیری از بروز حملات
- درمان در فاز حاد به کمک کورتیکو استروئید وریدی خواهد بود
- درمان نگهدارنده شامل
- بتاه اینترفرون مثل سینووکس، بتامزون ، ربیف ، رسیژن ،زیفرون
- گلاتیر امراستات
- ناتالیزوماب
- داروهای سایتوتوکسیک
- پلاسما فرز و ایمونوگلوبولین وریدی در موارد خاص
درمان علامتی
- برای خستگی
- کاهش اسپاسم و سفتی عضلات
- درمان لرزش اندام
- درمان اختلالات اسفنکتری
- درمان اختلالات جنسی
امروزه در زمینه درمانهای خوراکی، پیشرفت‌های خوبی صورت گرفته داروهای موجود در ایران شامل
- فینگولیمود
- تری فلونامید
- دی میتل فومارات
این داروها تعداد حملات و میزان پلاکهای فعال MS را کم می‌کند و تجویز آنها با نظارت دقیق پزشک باید همراه باشد.
دو اصطلاح رایج در زمینه بیماری MS
- CIS (Clinically Isoloted syndrome)
- RIS (Rdiological Isoloted syndrome )
CIS
در این حالت بیمار فقط علائم درگیری یک عضو از CNS را نشان می‌دهد مثلاً فلج پای اسپاستیک و پلاک هم فقط در نخاع دیده می‌شود. این بیماری ممکن است سال‌ها بدون علامت بماند در خانم‌ها شایع‌تر است. اگر CIS بخواهید به ام اس تبدیل شود ظرف ۱ الی 2 سال خواهد شد. در صورت مثبت بودن (OCB) الیگو کلونال باند در مایع مغزی ریسک ابتلا تا ۵۰ درصد افزایش می‌یابد.
RIS
یعنی بر حسب تصادف بیمار MRI کرده و در MRI پلاک دیده می‌شود ولی بیمار هیچ علامت بالینی ندارد. این بیماران در طول ۵ سال ۲۰ درصد احتمال دارد به MS مبتلا شوند. برای اطلاعات تکمیلی و به روز در مورد بیماری MS به پیج اینستا گرام دکتر شیرین بهبهانی مراجعه کنید.