تشنج

تشنج از بیماری‌های شایع در همه کشورهاست و در تمام سنین و نژادها و هر دو جنس بروز می‌کند.

تشنج به تخلیه الکتریکی غیر طبیعی سلول‌های مغزی گفته می‌شود اگر تکرار شود به آن صرع یا اپی لپسی می‌گویند. 

تشنج

علل صرع

  • علل ارثی و فامیلی مثل اختلال کروموزومی
  • علل داخلی رحمی و زایمانی مثل عفونت یا ضربه به سر حین تولد
  • عفونت مغزی مثل مننژیت ، انسفالیت
  • تومور مغزی
  • آسیب عروقی مثل خونریزی مغزی ناهنجاری . ناهنجاری شریانی – وریدی
  • اختلال متابولیک مثل هیپوناترمی ، هیپو کلسمی
  • ضربه به سر
  • مسمومیت دارویی

انواع صرع

  • صرع فراگیر
  • صرع کانونی (ساده و مرکب)
  • صرع فراگیر با شروع فوکال

انواع صرع فراگیر( generalize )

  • -صرع ابسانس

    صرع پتی مال یا ابسانس از شایع‌ترین انواع صرع فراگیر در کودکان است. بصورت وقفه‌های کوتاه مدت چند ثانیه ای در حالت هشیاری اتفاق می‌افتد و ممکن است تا ۱۰۰ بار در روز تکرار شود. در دختران شایع‌تر است و در سنین 14-6 سال اتفاق می‌افتد، معمولا تشخیص آن توسط معلم کودک بصورت جا افتادن کودک در دیکته اتفاق می افتد. معمولا معاینه بیمار و سی تی اسکن مغز و ام ار ای بیمار نرمال است. بهترین روش تشخیص آن با نوار مغزی است.

    • پیش آگهی صرع ابسانس

    – 30% بعد از بلوغ بهبود کامل پیدا می‌کند.

    – 30% بعد بلوغ هم دچار حملات می‌شوند .

    – 50%-30 درصد به صرع بزرگ تبدیل می‌شوند .

    2- صرع بزرگ تونیک کلونیک ( TONIC-CLONICEPILEPSY )  

    صرع بزرگ یکی از شایع‌ترین انواع صرع در بزرگسالان است و دو فاز تونیک و کلونیک دارد. در مرحله تونیک اگر بیمار ایستاده باشد به طور ناگهانی می‌افتد و هوشیاری خود را از دست می‌دهد ، عضلات منقبض می‌شوند چشم‌ها به بالا و عقب می‌روند بیمار دچار توقف تنفسی و تیره شدن پوست می‌شود و صدایی شبیه ناله بعلت بسته شدن تارهای صوتی ایجاد می‌شود و حدود ۲۰ تا ۶۰ ثانیه طول می‌کشد.

     در مرحله کلونیک اندام‌ها دچار لرزش شدید می‌شوند تنفس بیمار تند شده و کف در دهان جمع می‌شود و ممکن است زخم شدن زبان و بی‌اختیاری ادرار رخ بدهد و حدود ۴۰ ثانیه طول می‌کشد و بعد بیمار وارد مرحله بعد از تشنج می‌شود که یا به خواب می‌رود یا بیدار شده ولی حالت گیج و منگ دارد.

    3-صرع تونیک

    بیشتر در کودکان دیده می‌شود و فقط اندام‌ها حالت انقباض پیدا می‌کنند و بیمار هوشیاری خود را از دست نمی‌دهد .

    4- صرع کلونیک

    در کودکان و شیرخواران رخ می‌دهد و دوره آن ممکن است طولانی باشد .

    5- صرع میوکلونیک

    به صورت حرکات سریع و پرشی و کوتاه هستند که ممکن است به تنهایی یا قبل از تشنج بزرگ یا ابسانس رخ بدهند. در بیماران دچار ایست قلبی پرشهای میوکلونیک شدید و فراگیر در عضلات رخ می دهد.

    6- صرع میوکلونیک جوانان

    از شایعترین انواع صرع فراگیر در سنین نوجوانی است. وقوع آن اکثرا صبح زود و یا در زمان بیدار شدن از خواب است و ممکن است به دنبال آن تشنج تونیک -کلونیک رخ دهد.

    7- صرع آتونیک

    یکی از انواع صرع فراگیر که با سنکوب ( غش ) اشتباه می‌شود بیشتر در کودکان دیده می‌شود. کودک مبتلا ناگهان می‌افتد ولی بلافاصله بلند می‌شود و افت هوشیاری ندارد.

انواع صرع کانونی ( FOCAL )

    • صرع کانونی ساده ( Simple partial seizure )

    در این نوع صرع تخلیه امواج صرعی از جای مشخصی در مغز صورت می‌گیرد و اختلال در هوشیاری رخ نمی‌دهد.

    • احساس ترس
    • احساس بوی نامطبوع
    • ژامو ( محیطی که قبلاً دیده و آشنا بوده که برایش کاملاً غریبه است )
    • دژاوو ( محیطی که قبلاً ندیده به نظرش آشنا می‌آید و گویی چند بار تجربه کرده است )
    • بزرگ یا کوچک دیدن اشیا ( نسبت به اندازه واقعی )
    • توهمات شنوایی
    • سرگیجه
    • حالت سرخوشی
    • صرع کانونی ساده حرکتی ( simple focal motor seizure )

    در این صرع به مدت چند ثانیه یا یکی دو دقیقه حرکات کلونیک در اندام یا بخشی از بدن دیده می‌شود در این حالت آسیب معمولاً در لوب پیشانی است .

    • صرع چرخشی ( adversive sizure )

    به صورت حرکات چرخشی سر و چشم‌ها به طرف مخالف لوب آسیب دیده می‌باشد.

    • صرع کانونی با درک احساس‌های ویژه ( somatosensory seizure )

    بیمار حس می‌کند پای او حرکت می‌کند در حالی که ثابت است و یا نسیمی یک یک نیمه بدنش را نوازش می‌کند.

    • صرع شکمی ( abdominal epilepsy )

    معمولا در کودکان دیده می‌شود. به صورت دردهای کوچک در بخش میانی – پایینی شکم که چند دقیقه طول می‌کشد و ممکن است با تهوع و بی‌اختیاری ادرار همراه باشد.

صرع کانونی مرکب ( complex partial seizvrw )

در این صرع امواج از یک نیمکره مغز منشأ می‌گیرد و به سایر مناطق مغز گسترش می‌یابد.

انواع صرع مرکب

    • شروع با صرع کانونی ساده و سپس از بین رفتن هوشیاری
    • شروع با صرع کانونی ساده و سپس از بین رفتن هوشیاری و اتوماتیسم
    • از بین رفتن هوشیاری و اتوماتیسم
    • شروع با صرع کانونی ساده و به دنبال آن صرع فراگیر تونیک – کلونیک

انواع اتوماتسم

  • ملچ ملوچ کردن و حرکات جویدن
  • لیسیدن لب
  • بی‌هدف راه رفتن
  • فریاد زدن یا خندیدن پشت هم

صرع ‌های ویژه و طبقه‌بندی نشده

    • صرع رفلکسی ( reflex epilepsy )

    بروز حمله تشنج بعد از یک محرک ویژه مثل نور ، صدای بلند ، ضربه به اندام

    2- تشنج همراه بابت ( feboile convulsion )

    – در کودکان شایع است در سن ۳ ماه تا ۵ سال

    – افزایش درجه حرارت بدن تا ۳۸ درجه و اغلب به دنبال عفونت‌های ویروسی باعث تشنج در کودک می‌شود.

    معمولاً به صورت حملات تونیک – کلونیک همراه با از بین رفتن هوشیاری هستند حدود ۱ تا ۱۰ دقیقه طول می‌کشد. این تشنج نیاز به درمان همیشگی ندارد. مگر در مواردی که معاینه عصبی کودک غیر طبیعی باشد یا تشنج طولانی باشد و اغلب موارد در بزرگسالی تکرار نمی‌شود .

    3-تشنج هیستریک یا صرع کاذب (pseudoseizure )

    این نوع تشنج با تشنج فراگیر ممکن است اشتباه گرفته شود و بیمار تا مدت‌ها دارو مصرف می‌کند . در این موارد بیمار داد و بیداد می‌کند حرکات غیر طبیعی در دست و پا دارد و اگر بخواهیم جلوی بیمار را بگیریم واکنش شدید نشان می‌دهد. برای افتراق آن از تشنج واقعی از آزمایش پرولاکتین استفاده می‌شود.

    4- صرع پیوسته ( status epilepticus )

    اگر حمله تشنج بیش از ۵ دقیقه طول بکشد و یا تشنج مکرر رخ بدهد و بیمار در فواصل آن هوشیار نشود صرع پیوسته رخ داده است.

    از شایع‌ترین علل آن

    • قطع ناگهانی دارو
    • تومور مغزی
    • ضربه مغزی
    • عفونت مغزی
    • ایست قلبی و کمبود اکسیژن
    • بیماری‌های متابولیک

    مواردی با باید از تشنج افتراق داده شود

    • صرع کاذب
    • انواعی از میگرن
    • سنکوب
    • تیک در بچه‌ها
    • سکته مغزی
    • نارکلوپسی
    • تمارض

    تشخیص صرع با انجام تصویربرداری مغز ( MRI ) و انجام نوار مغز ( EEG ) می‌باشد.

    • درمان صرع
    • درمان دارویی
    • درمان جراحی

درمان دارویی : دارو ‌های رایج

  • دیازپام- گاباپنتین – ویگا باترین – فنی توئین – فنوباربیتال – کاربامازپین – والپروات سدیم – لاموتریژین– توپیرامات – لوتیراستام – اتوسوکساماید – پریمیدون

درمان جراحی

در مواردی انجام می‌شود که علت تشنج در مغز مشخص باشد و با انجام مانتیورینگ 24 ساعته نوار مغزی تائید شده باشد و توسط تیم متخصص مغز و اعصاب جراحی اعصاب و بیهوشی انجام می‌شود.

نکات تکمیلی و سوالات رایج شما در پیج اینستاگرام دکتر شیرین بهبهانی پاسخ داده شده است.